Belçika Federal Savcılığı, 28 Mart’ta Brüksel Merkezi El Koyma ve Müsadere Bürosu’na başvurarak 108 milyon doların devlet hazinesinden Özbekistan’a aktarılması için resmi talepte bulundu. Bu miktar, telekomünikasyon sektöründe yolsuzluk ve kara para aklama suçlamalarıyla yürütülen geniş çaplı bir soruşturmanın ardından kesin olarak el konulan fonlardan oluşuyor. Soruşturmanın odağındaki isim, Özbekistan’ın ilk Cumhurbaşkanı İslam Kerimov’un en büyük kızı Gulnara Karimova.
Söz konusu dosyada, Karimova’nın uluslararası telekom devlerinden TeliaSonera, VimpelCom, Alfa Telecom ve MTS gibi şirketlerden Özbek pazarına giriş karşılığında büyük miktarda rüşvet aldığı tespit edildi. Bu paralar ağırlıklı olarak İsviçre üzerinden yurt dışına çıkarılarak aklandı. 2018 yılında İsviçre makamları Karimova’ya ait hesaplardan 555 milyon doları aşan bir meblağa el koydu.
ADALETİN ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİYLE TESİSİ
Özbekistan Adalet Bakanlığı’nın Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi çerçevesinde Belçika’dan hukuki yardım talep etmesiyle süreç uluslararası boyuta taşındı. Bakanlık, dosyada toplamda 240 milyon dolarlık varlığın izini sürdüklerini açıkladı. Belçika makamları bu kapsamda 200 milyon doları dondurdu. Daha sonra bir Hollanda mahkemesi, el konulan fonların ve biriken faizlerin iki ülke arasında bölüştürülmesine karar verdi. Bu karar sonucunda 108 milyon dolar Özbekistan’a tahsis edildi.
KARİMOVA’NIN YOLSUZLUK AĞI YILLAR SONRA ÇÖZÜLDÜ
2012 yılında Avrupa genelinde başlatılan soruşturmalarda, Karimova ve çevresinin yıllar boyunca sistematik şekilde kara para aklama ve rüşvet suçlarına karıştığı ortaya çıktı. Özbekistan’da ise 2013 yılından itibaren hakkında zimmet, vergi kaçırma ve suç örgütü kurma gibi suçlamalarla birçok dava açıldı. Bu davaların sonucunda Karimova, aralarında 13 yıl hapis cezasının da bulunduğu çeşitli mahkumiyet kararlarına çarptırıldı ve şu anda Taşkent yakınlarındaki bir kadın cezaevinde hapis yatıyor.
FONLARIN İADESİNDE YENİ GELİŞMELER
Belçika’nın iade kararı, Özbekistan’ın yurtdışında bloke edilen yasadışı varlıklarını geri alma çabalarının yeni bir aşamasını temsil ediyor. 2020 yılı Mayıs ayında Fransa 10 milyon doları Özbekistan’a iade etmişti. Aynı yıl Eylül ayında İsviçre ile 131 milyon dolarlık iade için bir çerçeve anlaşması imzalandı. Şubat 2022’de bu ülke ek olarak 10 milyon dolar daha gönderdi. Son olarak Şubat 2025’te İsviçre, 182 milyon doların daha Özbekistan’a aktarılacağını duyurdu.
ULUSLARARASI BASIN VE HUKUK DÜNYASI TAKİPTE
Bu gelişmeler, yolsuzlukla mücadelede uluslararası işbirliğinin önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Karimova’nın davası, sadece Orta Asya’da değil Avrupa’da da örnek gösterilen bir hukuk süreci olarak dikkat çekiyor. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ve diğer uluslararası kuruluşlar da bu süreci yakından izliyor.
KİLİT NOKTA: ŞEFFAFLIK VE HESAP VEREBİLİRLİK
Özbek yetkililer, fonların ülkeye döndükten sonra toplum yararına kullanılması için şeffaflık ilkesine uygun hareket edeceklerini belirtti. Bu fonların eğitime, sağlık sistemine ve kamu altyapı projelerine yönlendirilmesi planlanıyor.
